Bus Compression คืออะไร

ถ้าตอบแบบสั้น ๆ ง่าย Bus Compression คืออะไร

บัสคอมเพรสชั่น คือการใช้คอมเพรสเซอร์ที่มาสเตอร์บัส หรือ ทูแทร็ก เพื่อทำให้เสียงในมิกซ์ของเรามีความสม่ำเสมอ กลมกลืนเป็น 1 เดียวกัน ในภาษาช่างเสียงมักจะเรียกเสียงเอฟเฟกที่เกิดขึ้นนี้ว่า กลู (Glue). บัสคอมเพรสชั่นมักถูกใช้ในการทำมาสเตอริ่ง แต่ก็สามารถใช้ได้ตั้งแต่ในขั้นตอนการมิกซ์เสียงเลยก็ได้

มาลองลงรายละเอียดของบัสคอมเพรสชั่นกันดีกว่า

การคอมเพรสเสียงที่บัส หรือที่ทูแทร็กนั้น เป็นเทคนิคที่ถูกใช้โดยทั่วไป ในยุคที่เรามิกซ์เสียงในระบบดิจิทัล

แม้ว่าเทคนิคนี้จะถูกใช้มาหลายทศวรรษแล้ว ตั้งแต่ยุคอนาล็อก แต่ด้วยความสะดวกสบายของระบบดิจิตอล ที่ทำให้ใช้บัสคอมเพรสชั่นได้ง่ายขึ้นกว่าแต่ก่อนเยอะ เทคนิคนี้เลยได้รับความนิยมอย่างแพร่หลายในยุคนี้

แม้ว่าเทคนิคการคอมเพรสเสียงที่บัส หรือทูแทร็กนั้น จะใช้คอมเพรสเซอร์เหมือนกับตอนเรามิกซ์เสียง แต่เรามักจะใช้งานในลักษณะที่ต่างกับการคอมเพรสเสียงในการมิกซ์เล็กน้อย ซึ่งก็มาจากความอ่อนไหวในการรับรู้ถึงการคอมเพรสเสียงเสียงนั้น จะสูงกว่าเมื่อเราทำงานบนบัสหรือทูแทร็ก

โดยปกติ เมื่อใช้คอมเพรสเซอร์ในขั้นตอนการมิกซ์เสียงเครื่องดนตรี เราสามารถที่จะกดคอมเพรสเซอร์หนัก ๆ เพื่อให้ได้เอฟเฟกเสียงที่ก้าวร้าวได้ แต่ในเทคนิคบัสคอมเพรสชั่นเรามักจะไม่ใช้คอมเพรสเซอร์หนักเกินไป เพื่อหลีกเลี่ยงเสียงที่ผิดเพี้ยน วูบวาบ อึกอัด ซึ่งมักจะเกิดขึ้นได้ง่าย เมื่อทำงานบนทูแทร็ก.

นอกจากการคุมไดนามิกของเพลงแล้ว ยังมีอีกเทคนิคย่อยของบัสคอมเพรสชั่น ที่จะช่วยเพิ่มเสียงโลวเลเวล(Low-level Signals) หรือ รายละเอียดเสียงที่เบากว่าในเพลงของเราให้คมชัดหนาขึ้น นั่นก็คือการทำพาราเรลบัสคอมเพรสชั่น (Parallel Buss Compression)

เสียงโลวเลเวล หรือรายละเอียดเสียงที่เบากว่าในเพลงของเรา มักจะถูกบดบังด้วยเสียงที่ดังกว่า ซึ่งในบางครั้งก็จะเป็นปัญหาได้เวลาเรามิกซ์ หรือมาสเตอริ่ง ซึ่งจะมีประโยชน์มากถ้าหากซาวด์เอนจิเนียร์ รู้วิธีที่จะใช้บัสคอมเพรสเซอร์ ร่วมกับเทคนิคพาราเรลคอมเพรสเซอร์

อะไรคือความแตกต่างกันระหว่าง บัสคอมเพรสชั่น กับ พาราเรลคอมเพรสชั่น

บัสคอมเพรสชั่น กับ พาราเรลคอมเพรสชั่น แตกต่างกันในเรื่องของเส้นทางของสัญญาณเสียง และวัตถุประสงค์ของการใช้งาน
บัสคอมเพรสชั่นจะหมายถึง สัญญาณเสียงหลาย ๆ แทร็ก เช่น กลอง เสียงร้อง กีต้าร์ เบส รวมกันเข้ามาในคอมเพรสเซอร์ตัวเดียว บีบอัดออกมาเป็นสัญญาณเดียว

ส่วนพาราเรลคอมเพรสชั่นจะหมายถึง การสัญญาณเสียงเดียว หรือ หลาย ๆ สัญญาณ ก็ได้ เข้ามาถูกบีบอัดด้วยคอมเพรสเซอร์ แล้วจากนั้นนำเสียงที่ถูกคอมเพรสไปผสมกับเสียงที่ยังไม่ถูกคอมเพรส.

หรือพูดอีกอย่างนึงก็คือ บัสคอมเพรสชั่นเกิดขึ้นที่สเตอริโอเอาต์พุต ซับมิกซ์ หรือ ทูแทร็ก (แชนแนลสเตอริโอที่เป็นจุดรวมของหลาย ๆ สัญญาณ)

แต่สำหรับพาราเรลคอมเพรสชั่นนั้น การบีบอัดจะเกิดขึ้นบนอ๊อกซ์แทร็ก (AUX Track) เพื่อนำไปผสมกับสัญญาณเดิม ๆ ที่ไม่ได้ถูกคอมเพรส (ในคอมเพรสเซอร์บางตัวจะมีฟังก์ชั่น Dry / Wet เพื่อให้ใช้งานง่ายขึ้น)

เหตุผลที่เราจะเลือกใช้เทคนิคบัสคอมเพรสชั่น หรือพาราเรลคอมเพรสชั่น

• บัสคอมเพรสชั่น ถูกใช้เพื่อสร้างความกลมกลืน สม่ำเสมอของไดนามิกและโทนเสียง สร้างความกลู ให้กับมิกซ์ของเรา
• พาราเรลคอมเพรสชั่น ถูกใช้เพื่อเพิ่มสัญญาณเสียงโลวเลเวล หรือ รายละเอียดเสียงที่เบาบางอยู่ในมิกซ์ให้สูงขึ้น โดยที่ไม่ไปยุ่งกับพีคของสัญญาณเสียง ทำให้เรารับรู้ถึงรายละเอียดเสียงนั้นๆได้ดีขึ้น

ตัวอย่างการใช้งาน Buss compression

ในการใช้บัสคอมเพรสชั่นเพื่อสร้างความกลูให้กับสัญญาณเสียงของเราหลัก ๆ ต้องคำนึงถึง 3 หัวข้อ ต่อไปนี้

1. ปริมาณการบีบอัด (Gain Reduction)
2. ค่า Attack กับ Release
3. การเกิดฮาร์โมนิก

ปริมาณการบีบอัด หรือ Gain Reduction นั้นส่งผลต่อเสียงของเราอย่างไร

แม้ว่าการที่เสียงโดนบีบอัดจะเป็นสิ่งที่ฟังได้ค่อนข้างยาก โดยเฉพาะเมื่อเรามิกซ์เสียง การใส่คอมเพรสเซอร์บนเครื่องดนตรีชิ้นเดียว หรือ เสียง ๆ เดียว แต่จะไม่ใช่กับบัสคอมเพรสชั่น เมื่อเราใส่คอมเพรสเซอร์บนบัสหรือทูแทร็กนั้น การกดคอมเพรสเซอร์เพียงนิดเดียวก็สร้างความแตกต่างได้แล้ว ซึ่งบางครั้งอาจจะมากไปแล้วสร้างเสียงที่เราไม่ต้องการได้

ตามหลักการที่ว่ามา ถ้าหากถามว่าในทูแทร็ก หรือ มาสเตอร์บัสคอมเพรสชั่นนั้น ควรจะให้เกิด Gain Reduction เท่าไหร่ ถ้าจะให้ตอบแบบง่ายๆ ลองพยายามไม่กดคอมเพรสเซอร์เกิน 3 dB ในบางครั้ง เพียง 1 – 2 dB ก็เพียงพอแล้ว ส่วนใน ซับมิกซ์ หรือ บัสเครื่องดนตรี (เช่นบัสกลอง บัสกีต้าร์) พยายามไม่ใช้คอมเพรสเซอร์เกิน 6dB

หากต้องการคาแรคเตอร์เสียงคอมเพรสที่ก้าวร้าวมากขึ้นที่ระดับมาสเตอร์บัส หรือ ทูแทร็ก ลองใช้พาราเรลคอมเพรสชั่นก็จะเป็นตัวเลือกที่น่าสนใจกว่า ด้วยที่ว่าเทคนิคนี้จะเพิ่มคาแรคเตอร์การโดนคอมเพรส โดยไม่กระทบกับไดนามิกซ์ของเรานั่นเอง

การตั้งค่า Attack กับ Release กระทบกับบัสคอมเพรสชั่นของเราอย่างไร

Attack กับ Release ในบัสคอมเพรสชั่นนั้น สามารถส่งผลกระทบกับโทนเสียงได้ ซึ่งเป็นผลมาจากการเปลี่ยนแปลงของเวฟฟอร์มนั่นเอง เพราะการเปลี่ยนแปลงค่า Attack กับ Release ในคอมเพรสเซอร์นั้น จะส่งผลกับค่า Attack และ Decay ในเวฟฟอร์ม

เพื่อให้เข้าใจส่วนนี้มากขึ้น มาทำความรู้จัก ADSR ของเวฟฟอร์ม กันก่อนดีกว่า

ตามที่เห็น ในเวฟฟอร์มแบ่งออกเป็นส่วน Attack Decay Sustain และ Release 

ในส่วนของ Sustain และ Release นั้นจะเป็นส่วนที่ส่งผลในการรับรู้ถึงเสียงว่ามีความดัง ความนาน ความก้อง
แต่ในส่วนของ Attack กับ Decay นั้น จะเป็นส่วนที่ส่งผลถึงโทน การแยกแยะเสียงต่าง ๆ ว่าเสียงอะไรเป็นอะไร
เช่น หากเราเปลี่ยนส่วน A D ของทรัมเป็ตออก แล้วเอา A D ของ เปียโนมาใส่แทน คนก็จะรับรู้ว่าเสียงนั้นเป็นเสียงเปียโน ไม่ใช่ทรัมเป็ต เป็นต้น

ตามความรู้ที่เราได้รับข้างต้น ถ้าเราปรับ Attack ในคอมเพรสเซอร์เป็นแบบเร็ว และ Release ช้าๆ ค่า A และ D ใน เวฟฟอร์มก็จะถูกบีบอัดได้มากกว่าการปรับ Attack ในคอมเพรสเซอร์ช้า ๆ (เนื่องจากคอมเพรสเซอร์จะให้เวลาเวฟฟอร์ม ได้เล่นเสียงส่วน AD ก่อนแล้วจะค่อยทำงาน) และ Release เร็วๆ (เนื่องจากคอมเพรสเซอร์จะคลายตัวทันเวลาก่อนที่จะไปกระทบ AD ของเวฟฟอร์มอื่น ๆ )

ฉะนั้นการตั้งค่า Attack และ Release ก็จะสรุปได้ดังนี้

• Attack ช้าๆ และ Release เร็วๆ นั้นจะให้เสียงที่รู้สึกบีบอัดได้น้อยกว่า คงรายละเอียดเสียงเดิมแบบต้นฉบับไว้มากกว่า และให้ความกระแทกกว่า
• Attack เร็วๆ และ Release ช้า จะให้เสียงที่รู้สึกโดนบีบอัดกว่า แต่จะได้เสียงที่สมูทนุ่มนวลกว่าแบบแรก

การจะเลือกใช้แบบไหนนั้นขึ้นอยู่กับว่า เสียงที่เรากำลังทำงานด้วยนั้นต้องการแบบไหน หากเพลงของเราขาดความนุ่มนวลทุกอย่างกระแทกเกินความจำเป็นเราอาจจะให้ Attack เร็วๆ เพื่อลบความกระแทก ทำให้เวฟฟอร์มสมูทนุ่มนวลขึ้นได้เป็นต้น 

ฮาร์โมนิกกระทบกับบัสคอมเพรสชั่นอย่างไร

ฮาร์โมนิกเป็นส่วนที่สำคัญมากในวงการโปรดักชั่นเสียง บางครั้งก็เหมือนกับเวทมนต์ที่ทำให้เสียงดี เนื่องจากฮาร์โมนิกนั้นจะเป็นการเติมเต็มความถี่เสียง ส่งผลให้เสียงเต็มขึ้น หนาขึ้น อิ่มขึ้น คนชัดขึ้น ขึ้นอยู่กับประเภทของฮาโมนิก. 

เมื่อเราใช้เทคนิคบัสคอมเพรสชั่น และ คอมเพรสเซอร์ที่เราเลือกใช้สามารถสร้างฮาร์โมนิกได้ ก็จะช่วยให้เสียงของเราทรงพลัง หนาแน่นขึ้นได้เช่นกัน 

ฮาโมนิกนั้นมีหลากหลายประเภท บางประเภทส่งผลให้เสียงหนาอุ่นขึ้น บางประเภทส่งผลให้เสียงสว่างมีรายละเอียดที่ดีขึ้น

สรุปแบบสั้นๆ หากเราต้องการสร้างสีสันให้เสียงของเรา เราสามารถเลือกใช้ปลั๊กอินที่ทำการจำลองอุปกรณ์อนาล็อก หรือหากเป็นไปได้ ลองใช้คอมเพรสเซอร์อนาล็อกของจริง เพื่อสัมผัสถึงอนาล็อกฮาร์โมนิกดิสทรอชั่น ที่ซาวด์เอนจิเนียร์หลายคนต่างชื่นชอบเลย ก็เป็นทางเลือกที่ดี

บทสรุป

บัสคอมเพรสชั่นนั้นเป็นหัวข้อที่อาจจะดูเรียบง่าย แต่ในความที่ดูง่ายนี้ กลับเป็นหนึ่งในเทคนิคที่เปลี่ยนเสียงมาสเตอร์ หรือทูแทร็กของเราได้มากจนน่าตกใจ ฉะนั้นเราจึงต้องลงลึก ทำความเข้าใจในรายละเอียดเกี่ยวกับบัสคอมเพรสชั่นให้ถูกต้อง เพราะนอกจากเราจะต้องรู้ว่าปุ่มอะไรมีหน้าที่อะไร เรายังควรจะต้องรู้ประโยชน์ ผลลัพธ์ และเมื่อไหร่เราควรหรือไม่ควรใช้บัสคอมเพรสชั่นอีกด้วย

หากมีสิ่งหนึ่งที่เราควรจำไว้เสมอ เมื่อใช้บัสคอมเพรสชั่นกับมิกซ์ หรือมาสเตอร์ของเรา สิ่งนั้นก็คือ

บัสคอมเพรสชั่นนั้น เป็นเทคนิคส่งผลกระทบกับเสียงในมาสเตอร์ หรือทูแทร็กของเรามาก จึงควรใช้เท่าที่จำเป็น ถ้าหากเรายังไม่เข้าใจว่า Bus Compression คืออะไร บางครั้งเทคนิคนี้อาจจะส่งผลเสีย มากกว่าที่จะออกมาดีได้